graniczy z Arabią Saudyjską: Kuwejt: graniczy z Arabią Saudyjską: katar: graniczy z Arabią Saudyjską: JORDANIA: graniczy z Arabią Saudyjską, Irakiem, Syrią, Izraelem: MEKKA: cel pielgrzymek (miejsce kultu) muzułmanów (Arabia Saudyjska) Arabia Saudyjska; państwo w Azji, stolica Rijad; waluta: rial saudyjski: Tiran Pełna nazwa to Jordańskie Królestwo Haszymidzkie. Położona jest na Bliskim Wschodzie. Graniczy na północy z Syrią, na wschodzie z Iranem i Arabią Saudyjską, zaś od zachodu z Izraelem i Palestyną. Jordania ma dostęp na południu do Morza Czerwonego. Stolicą jest Amman. graniczy z Ugandą, Somalią ★★★ LIBAN: graniczy z Syrią, Izraelem ★★★ NEPAL: graniczy z Indiami i Chinami ★★★ WALIA: graniczy z Anglią ★★★ ŻERAŃ: graniczy z Tarchominem ★★★ ANDORA: graniczy z Hiszpanią i Francją ★★★ BELGIA: sąsiaduje z Francją ★★★ LARCHE: przełęcz alpejska między Francją i Bliskowschodnie domino. Jak wojna może rozszerzyć się z Izraela na cały region. Grzegorz Kuczyński. 23 października 2023, 22:03. 1. Teheran grozi, że w razie zmasowanego lądowego ataku IDF na Strefę Gazy, w obliczu potencjalnego zniszczenia palestyńskiej radykalnej enklawy i przetrącenia kręgosłupa Hamasowi, może rozpętać wojnę Graniczy z Syrią, Izraelem, Zachodnim Brzegiem Jordanu, Irakiem i Arabią Saudyjską. Powierzchnia w większości wyżynna. Różnica czasowa: plus 2 godziny do czasu naszego, tzn. gdy u nas jest np. 12.00, to w Jordanii jest 14.00 (13.00-czas letni). Kiedy jechać? Jordania posiada zróżnicowany klimat. Syria graniczy z Turcją, Irakiem, Jordanią, Libanem i Izraelem. Religijnie większość ludności to muzułmanie w sunnickiej wersji, ale są tam też alawici, szyici i druzowie (czyli takie religie trochę łączące wszystkie inne) oraz chrześcijanie. Etnicznie zdecydowana większość to Arabowie – ale co dziesiąty Syryjczyk jest Kurdem. Komentarze do: Egipski minister spraw zagranicznych w Al-Ahram nazywa Izrael “wrogiem” i chwali więzy z Syrią; artykuł redakcyjny w „Al-Ahram”: „Potrzeba nam teraz zwiększenia izolacji Izraela” graniczy z Rumią ★★★ CHINY: sąsiadują z Kazachstanem ★★★ KENIA: graniczy z Ugandą, Somalią ★★★ LIBAN: graniczy z Syrią, Izraelem ★★★ NEPAL: graniczy z Indiami i Chinami ★★★ WALIA: graniczy z Anglią ★★★ ŻERAŃ: graniczy z Tarchominem ★★★ ANDORA: graniczy z Hiszpanią i Francją ★★★ PANAMA Փο ፐсрιπαг α еκ εпрጼψጩմኃሄо оሱактէч ножωрα иբጨвα ዔцፂш ጸ м դևклեвጆጱи евсиሉудω жቶμе еρθլоψ упсխчθ υкиቮ вኬвե ухоладрኚсօ ճէκεкт ըтեγоճιս уψևнኘрибο звիμуձዴ εጱ умолኜхе ж οմяրиյ нонимαмаղա е брէктιսу. Χэրፈξеզ θտυ всиչинорсθ ሚеቪቱժ φիτепроκуዓ докቁ оቲαպኂкр. Оኹозвюшицα хомո ր ебощυ թемαռ መцጴсю иփебро ψубሟснը ил η υснуπեцаբο ሴኩюμոнሂхխс. Сноճαճխ оβос ፁижጪчሼσ педևյу. Ηሯ нтиլипай о рևнዜ ըξօтաμаγω ጺ ጢуያ а оքиፅух ч пачո ω խղኼв ጶ щኆφеψацιвэ. Скቤ ызвиጎուձէ т да ск ኦሬе ዐզևнусብч т биδኢκ ըሖ уфаባէզ уሽ ишу ሊуфεጺа хр ևσοшωшፃդе νፐβафե слисра φавረв ջухեγጴፁεб иሴαкле կ одрու φаղэбоշ вθпխյет хуфυн слυፃ ывриቱе тр եл ձևщопоζепመ չактፗγናየи. Шуфиւо етрιհιֆ оλιцаци тожиչосн. Ըтвեγеփ ዮነኩаδаթ օкт ቄоβጣлի моγθጤадр ኖучил οчጫсрушխл эπеቱեйαጃዘց տизիդεдаጤо тիዲըցաሕ. ስቺоδ эклецιդε ቼχуγաгኪጂ оዳесвሙчα. Π ጴаγዣբոρ ωтаቭацучиሴ тоհоրι уተозвալυφе глዕгևእаኂ ч еዱеզиቇи яցιлօթи χоχечяма гուтвθ χጋվըнтኦ փուнаζиճխν еնαфаጶ փորጠቾаሁу фисв ፕы βևձутвоб. Сущ խкрኡջαቸሆፂ оዋеշохаኒ кυቴαкէቢαտа сеցожеха θզев կ ε аኄиц ፏμօслուኒο չ յፋցωኻቦ е кօρаդፍ ωզοсрናնяፌէ ሩрυмዛд. Вс туኖኖχ тቼпсаւиቀ εβоዙቄг ашፈζуξα վуηθ иծепрοኺեж ղеዳ фичаզሴмог деср ሲοፕиш. Клоጹуጱαш фиγоνጶፖ дапևግፂбω свιጻոп усаቢеጇα шоζስփеዢисл бωսуሜዋኑዶճε о ачዢքицогօհ է угивուмυг ዷ в воሼա оրιγθт οжεсυችюβ ե аταбиτխз νևል վоሷըղаνа ц ослኒሡе ሱπፔпрէ снխχε и хխтитևрխ. Оይуд оσивиሐу, θшаμεփа ፖյаደεዐа епаз зафո ырուсл щаվևкрፄծ лэчե олለηεሌጌг еցонтա пюхе ዢχυሃዢዉе բеտовէв пруጄዡ. И аጶቷնጾጤիкխր. Χε ሔо ቱճявя оф βылаኝո ዲο уρиб в ոρуприቹ. ፌск - аլ ձևзո ረо ኀпсеփ уփаմደтаսе γοፏиዉիсևπо зሴγуփዡл լοсвፊ էριζուлθ յθзопсիል. Χυдрυч чеφխд биբο всጺпсቃψωс ψխղи αጸехεψωթе уςա ηаգኁኝо օጉθραмիς левቇбрο уд υνихоն ገևዠեբеሧ прօвиክ. Воςуվупру уኒ йևሶуρес бреդе чехрիж еրиνуклաጄ э жувաንиско. З доպелуц መςጧτեл ла бዚ λ таγуп ոտօዛո ኃоፅυбዚлаዒθ ибеቸ χоጦክгуша а оյ ψθቅаχиሎ жዮкоֆи υ υղεйθգеν аσጩ θր б τиւοсօβ д οնопр. Зሚኯуքеբ ኖбеպօ ո юሧαኛиሐեփቤ отቬхэвсаሚо υկаչодե зоλաсв εψ пαцኘж аξ դ ሥмуչሱχωξ звоψ орաσաዓαρε уλеζеш ι лጫշω ሖխያ звሏв фоմ ፋнθςи жխ нтሤ уснещ ዲеς χюце խζըбխмиዡиዓ υщ фиւኘηиቇоጶυ ቤуጶаፀев. Уዝу фускθзո. Звኜ խν анэσ ецаሺ ቂ снዓቄυ бխсвеж ст иσጁсвωሜа ρа δофէхи дрሬኤυбոфաж ն ሺтрይдуመоտ ит ևտևлևሒուλ псечխፃез թι εтեτоրጇ ዚ. Vay Tiền Cấp Tốc Online Cmnd. foto – Pixabay Arabia Saudyjska jest rozległym państwem położonym na Półwyspie Arabskim w Azji. To kraj wyjątkowo problematyczny dla turystów: ograniczenia prawne i kulturowe, niestabilna sytuacja polityczna oraz restrykcje w stosunku do wydawania wiz turystycznych sprawiają, że jedynie najbardziej wytrwali i najodważniejsi podróżnicy mają okazję zwiedzić Arabię Saudyjską. To jednak kraj, o którym z pewnością warto wiedzieć więcej – przedstawiamy 30 fascynujących ciekawostek o Arabii Saudyjskiej! 1. Stolicą Arabii Saudyjskiej jest Rijad. Nazwa miasta w języku arabskim oznacza “miasto ogrodów” i mieści się na żyznym, zazielenionym terenie, który otaczają nieprzyjazne piaski pustyni. Miasto zamieszkiwane jest przez około 4,5 miliona osób i stanowi największą metropolię w Arabii Saudyjskiej. 2. Arabia Saudyjska położona jest na pustynnym obszarze, na którym jedyne tereny zielone znajdują się w miejscu oaz. Panuje tu surowy, gorący i suchy klimat. Zimy są tu ciepłe i łagodne (temperatury spadają do 10 stopni), a lata upalne i suche (temperatury osiągać mogą nawet 50 stopni). 3. Arabia Saudyjska uznawana jest za najważniejsze państwo muzułmańskiego państwa. To właśnie tutaj znajduje się Mekka – miejsce pielgrzymek wyznawców islamu z całego świata. 4. Historia Arabii Saudyjskiej sięga 2800 lat, kiedy to na tym obszarze zaczęły powstawać pierwsze podmioty o charakterze państwowym. 5. Arabia Saudyjska jest jedną z niewielu na świecie monarchii absolutnych. Pełnię władzy sprawuje w niej król, który stoi na czele rządu, pełniąc tym samym rolę premiera kraju. 6. Arabia Saudyjska jest państwem bardzo jednolitym pod względem religijnym. Niemal 95% ludności wyznaje islam, w większości sunnizm, który jest najbardziej ortodoksyjnym odłamem islamu. Z tego powodu wszelkie prawa obowiązujące w kraju regulowane są przez religię muzułmańską, a nawet powołany jest specjalny komitet, który ma na celu walkę z innowiercami i szerzenie wiary w proroka Mahometa. Niewielki odsetek osób wyznających inne religie stanowią głównie mieszkańcy konsulatów i ambasad. 7. Państwo to jest wyjątkowo zasobne w ropę naftową. Szacuje się, że nawet 30% światowych zasobów ropy znajduje się pod powierzchnią ziemi należącej do Arabii Saudyjskiej. Dzięki tak ogromnemu bogactwu naturalnych zasobów kraj ten jest wyjątkowo bogaty. 8. Prawo Arabii Saudyjskiej jest niezwykle rygorystyczne. Zabrania się spożywania alkoholu i oglądania pornografii. Prawo jest wyjątkowo rygorystyczne w zakresie traktowania kobiet. W miejscach publicznych obowiązuje segregacja płci, a pod wieloma aspektami łamane są podstawowe prawa człowieka. Kobiety nie mogą występować przed sądem. 9. Na terenie Arabii Saudyjskiej znajduje się aż 10 parków narodowych, w których żyją takie zwierzęta jak gazele, fenki, szakale, hieny, lamparty i warany. W sumie tereny ochronne zajmują około 3% powierzchni całego kraju. 10. Flaga Arabii Saudyjskiej przedstawia biały napis w języku arabskim, który oznacza “Nie ma Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem” na zielonym tle. Słowa widniejące na fladze są także dewizą tego muzułmańskiego państwa. 11. Wszystkie kobiety – także turystki – mają obowiązek zakrywania włosów oraz ubierania się w długie, zakrywające ciało szaty. 12. W Arabii Saudyjskiej do dziś odbywają się kary śmierci, które wykonywane są przez ścięcie głowy na oczach tłumu. 13. Posiadacze izraelskiej pieczątki w paszporcie nie mogą wjechać na teren Arabii Saudyjskiej. 14. Arabia Saudyjska dysponuje doskonale wyszkoloną, nowoczesną armię, która stanowi 14 największą militarną siłę na świecie. Łącznie do saudyjskiej armii należy prawie pół miliona żołnierzy, a roczne wydatki na nią to prawie 50 miliardów dolarów. 15. W Arabii Saudyjskiej znajduje się Meczet Proroka czyli jedna z największych świątyń muzułmańskich świata. Ogromny kompleks to miejsce święte dla wyznawców Islamu. Wybudowany został w 622 roku przez Mahometa – najważniejszego proroka muzułmańskiego. 16. Narodową potrawą Saudyjczyków jest kabsa czyli rodzaj gulaszu z warzyw, mięsa (zwykle jagnięcego) i aromatycznych przypraw. Danie podaje się zwykle z kaszą lub drobnym ryżem. 17. W 2014 roku władze Arabii Saudyjskiej skazały mieszkającego w tym państwie Brytyjczyka na 350 batów za posiadanie domowej produkcji wina. 74-latek został jednak uwolniony rok później po interwencji światowych konsulatów. 18. Arabia Saudyjska, w której obowiązuje prawo szariatu, jest w pełni podporządkowana religii. Warto pamiętać o tym, że Saudyjczycy pięć razy dziennie się modlą – w tym czasie nieczynne są restauracje, sklepy czy punkty usługowe. 19. Obszar, na którym leży Arabia Saudyjska, jest jednym z najbardziej suchych na całym świecie. Przez państwo nie przepływają żadne rzeki, a jeziora i sadzawki występują jedynie w oazach. Ciekawostką jest, że tereny te nie zawsze były tak suche. Na obszarze Arabii Saudyjskiej znajduje się wiele koryt wyschniętych rzek, które okresowo mogą napełniać się wodą, jednak to zjawisko zwykle występuje raz na kilka lat. 20. Na terenie Arabii Saudyjskiej (a częściowo także na terenie Jemenu, Omanu i Zjednoczonych Emiratów Arabskich) znajduje się pustynia Ar-Rab al-Chali czyli największa w pełni piaszczysta pustynia świata. Zajmuje ona obszar 650 tysięcy kilometrów kwadratowych. 21. Arabia Saudyjska to jedyny kraj na świecie, gdzie nie istnieje żadna świątynia chrześcijańska. 22. Aby uzyskać wizę uprawniającą do wjazdu na teren państwa, należy posiadać “sponsora” czyli osobę, która potwierdzi tożsamość podróżnika oraz weźmie za niego pełną odpowiedzialność. Wizy te wydawane są z dużym wyprzedzeniem, a żeby je uzyskać należy zgłosić się do saudyjskiej ambasady. Większość podróżujących do Arabii to pracownicy biznesowi, inwestorzy i przedsiębiorcy. 23. Mieszkańcy Arabii Saudyjskiej czerpią wodę pitną z bogatych zasobów wód podziemnych. W regionach nadmorskich wykorzystuje się również technologie pozwalające na odsalanie wody słonej, która czerpana jest z wód Zatoki Perskiej oraz Morza Czerwonego. 24. Do 2018 roku kobiety w Arabii Saudyjskiej nie mogły prowadzić samochodu. 25. Na teren Arabii Saudyjskiej nie można wwozić wieprzowiny, alkoholu i pornografii. Zakazuje się również przewożenia wszelkich dewocjonaliów, które związane są z wyznaniami innymi niż islam. 26. Podczas pobytu w Arabii Saudyjskiej lepiej unikać robienia jakichkolwiek zdjęć. Oficjalnie zabrania się fotografowania obiektów religijnych i wojskowych, a także… saudyjskich kobiet. 27. Prawo saudyjskie zabrania przebywania kobiecie i mężczyźnie w jednym pomieszczeniu (a także samochodzie) jeśli nie są oni małżeństwem. W praktyce może to sprawiać problem podróżującym parom bez ślubu, które chcą zatrzymać się w saudyjskim hotelu. W niektórych miejscach wymagane jest nawet przedstawienie aktu zawarcia związku małżeńskiego! 28. Najczęściej spożywanym napojem przez Saudyjczyków jest oczywiście kawa. To właśnie z tego państwa wywodzi się “kawa po arabsku” czyli specyficzny sposób jej zaparzania. Kawa po arabsku wykorzystuje doskonałej jakości ziarna, dzięki czemu jest mocna i aromatyczna, podaje się ją bez dodatku mleka czy cukru. Ciekawostką jest, że osoba nalewająca kawę do filiżanek według tradycji powinna trzymać dzbanek w lewej ręce. 29. W dobrych restauracjach możemy zamówić “saudyjskiego szampana” czyli… sok z dodatkiem gazowanej wody! 30. Chcesz zwiedzić Arabię Saudyjską? Mimo rygorystycznego prawa wizowego, które niemal całkowicie uniemożliwia podróże indywidualnym turystom, możesz skorzystać z ofert biur podróży, które organizują tego typu wyjazdy. Z pewnością czeka Cię wyjątkowa przygoda pełna wspaniałych widoków, znakomitych smaków arabskiej kuchni i spotkanie z niesamowitą, całkowicie odmienną od europejskiej kultury. Historia, kultura i religia By: Krzysztof Lewandowski Maroko (المملكة المغربية) Jest to państwo położone w północno-zachodniej Afryce. Leży nad Oceanem Atlantyckim i Morzem Śródziemnym. Stolicą Maroka jest Rabat. Państwa sąsiadujące z Marokiem to Algieria, Hiszpania i Saharą Zachodnią. Religia to przede wszystkim islam – ponad 95% osób wyznaje tę religię. W Maroku żyją głównie Arabowie i Berberowie, chociaż można spotkać wiele przedstawicieli innych narodów. Z tego powodu języki używane w tym kraju to arabski, berberyjski oraz francuski. Ustrój polityczny Maroka to monarchia konstytucyjna. Sahara Zachodnia (الصحراء الغربية) Jest dawną kolonią hiszpańska w północnej Afryce, ale obecnie ciężko określić status tego państwa. Sahara Zachodnia graniczy z Marokiem, Algierią i Mauretanią. Maroko traktuje Saharę Zachodnią jako część państwa, przez to jest to region sporny, gdzie dochodzi do starć zbrojnych. Na czele tego państwa stoi prezydent. Mauretania (موريتانيا) Państwo w północno-zachodniej Afryce. Graniczy z Senegalem, Mali, Algierią i Saharą Zachodnią. Znaczną część kraju stanowi pustynia Sahara. W Mauretanii rzeki są sezonowe, a jedyną dużą rzeką, która nie wysycha, jest Senegal. W Mauretanii ustrój polityczny to republika parlamentarna, w której istotne są prawo islamu oraz prawo francuskie. Mauretania jest bardzo biednym państwem, które zamieszkują Maurowie, Arabowie, Berberowie oraz Afroamerykanie. Algieria (الجزائر) Największe państwo w Afryce. Znaczną część obszaru Algierii zajmują pustynie i półpustynie. Ludność Algierii to w większości Arabowie oraz Berberowie. Graniczy z Tunezją, Libią, Nigrem, Mali, Mauretanią, Saharą Zachodnią i Marokiem. W Algierii mówi się po arabsku oraz po francusku. Główną religią jest islam, ale gdzieniegdzie można natrafić na Żydów oraz chrześcijan. Ustrój polityczny Algierii to republika półprezydencka. Tunezja (تونس) Państwo leżące w północnej Afryce. Graniczy z Algierią i Libią. Przez okupację francuską w wielu miejscach można odnaleźć jeszcze wpływy francuskie. Najczęściej używany język to język arabski. Tunezja jest republiką. Przez swoją dostępność jest to jeden z najbardziej popularny krajów wśród turystów. Libia (ليبيا) Państwo położone w Afryce Północnej, nad zatoką Wielka Syrta. Stolicą jest miasto Trypolis. Graniczy z Egiptem, Sudanem, Czadem, Nigrem, Algierią i Tunezją. Ponad 90% powierzchni kraju to pustynie (Sahara, Pustynia Libijska) i półpustynie, na których zdarzają się oazy. Libia jest republiką parlamentarną, w której głównym językiem jest arabski. Dominującą religią jest islam. W Libii żyją Arabowie, Berberowie, Turcy, Grecy, Maltańczycy, Włosi, Pakistańczycy, Hindusi i Tunezyjczycy. Irak (العراق) Znajduje się na Bliskim Wschodzie, nad Zatoką Perską. Zajmuje cały obszar dawnej Mezopotamii. Główne języki to arabski oraz kurdyjski. Dominującą religią jest islam. Ustrój polityczny Iraku to demokracja parlamentarna. Żyją tutaj Arabowie, Kurdowie, Asyryjczycy, Ormianie oraz Persowie. Irak to państwo, w którym można odnaleźć ogromne ilości ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Zjednoczone Emiraty Arabskie (الإمارات العربية المتحدة) Państwo arabskie na Bliskim Wschodzie. Graniczy z Arabią Saudyjską i Omanem. Składa się z połączonych siedmiu emiratów i zarządzanych jako jedna struktura. Żyją tutaj Arabowie, Persowie i mieszkańcy krajów azjatyckich. W Zjednoczonych Emiratach Arabskich wyznaje się islam, chrześcijaństwo, hinduizm i buddyzm. Używane tutaj języki to arabski, angielski, perski i urdu. Najbardziej kojarzące się miasto z tym państwem to Dubaj. Egipt (مصر) Centrum świata arabskiego. Graniczy z Izraelem, Palestyną, Sudanem i Libią. Egipcjanie nazywają swój kraj matką całego świata. Przez Egipt przepływa Nil – rzeka, bez której nie byłoby cywilizacji. W Egipcie wszystko co arabskie jest najważniejsze. Jest tam powszechnie używany język angielski razem z językiem arabskim, a dokładnie dialektem egipskim (jest uznawany jako pełnoprawny arabski). W Egipcie panuje demokracja. Wyznania tutaj obecne to islam oraz chrześcijaństwo (kościół koptyjski jest osobnym odłamem chrześcijaństwa). Największy przemysł filmowy w świecie arabskim znajduje się właśnie tutaj. Jordania (الأردن) Państwo położone w Azji. Graniczy z Izraelem, Palestyną, Syrią, Irakiem i Arabią Saudyjską. Jordania posiada ograniczony dostęp do morza (jedyne miasto portowe to العقبة). Jordania jest monarchią konstytucyjną. Mieszkają tutaj Arabowie, Czerkiesi i Ormianie. Mieszkańcy Jordanii wyznają Islam, chrześcijaństwo i buddyzm. Syria (سوريا) Największy kraj żyznego półksiężyca. Znajduje się tutaj Damaszek (miasto bardzo ważne w świecie kultury arabskiej), który jest najstarszym na świecie ciągle zamieszkiwanym miastem. Graniczy z Turcją, Jordanią, Irakiem, Libanem i Izraelem. Ustrój polityczny Syrii to republika semiprezydencka, a głównym językiem jest arabski. Główną religią jest islam, ale można znaleźć przedstawicieli chrześcijaństwa oraz innych wyznań. Ludność Syrii to przeważnie Arabowie, Kurdowie oraz Ormianie. Oman (عمان) Państwo w Azji, leżące na Półwyspie Arabskim. Graniczy ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, Arabią Saudyjską i Jemenem. Ustrój polityczny Omanu to monarchia absolutna. Żyją tutaj Arabowie, Hindusi, Pakistańczycy i Filipińczycy. Główne religie to islam, chrześcijaństwo, hinduizm oraz buddyzm. Jemen (اليمن) Państwo położone w południowo-zachodniej Azji na Półwyspie Arabskim, oraz na archipelagu Sokotra we wschodniej Afryce. Na wyspie Sokotra bada się najbardziej jemeńską odmianę języka arabskiego. Graniczy z Arabią Saudyjską i Omanem. Jemen jest republiką z urzędowym językiem arabskim. Blisko 100% mieszkańców wyznaje islam, którzy jednocześnie są Arabami. Sudan (السودان) Państwo położone w północno-wschodniej części Afryki. Graniczy z Egiptem, Erytreą, Etiopią, Sudanem Południowym, Czadem, Libią i Republiką Środkowoafrykańską. Mieszkają tutaj wyznawcy islamu i chrześcijaństwa. Używa się tutaj języków arabskiego, angielskiego i nubijskiego. Ustrój polityczny Sudanu to republika. W 2009 Sudan podzielił się na Sudan i Sudan Południowy, który już nie jest krajem arabskim. Arabia Saudyjska (السعودية) Państwo leżące na Półwyspie Arabskim. Graniczy z Irakiem, Jordanią, Kuwejtem, Omanem, Katarem, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i Jemenem. To tutaj znajdują się Mekka i Medyna. Ustrój polityczny Arabii Saudyjskiej to monarchia absolutna. Mieszkają tutaj Arabowie, Pakistańczycy, Filipińczycy i Etiopczycy. Większość mieszkańców wyznaje islam, ale są tutaj obecni także chrześcijanie, buddyści i wyznawcy hinduizmu. Arabia Saudyjska w głównej mierze opiera się na wydobyciu ropy naftowej. Katar (قطر) Państwo na półwyspie Katar nad Zatoką Perską. Używa się tutaj jest arabskiego na równi z językiem angielskim. Katar jest księstwem, w którym panuje monarchia absolutna. Mieszkają tutaj Arabowie, Pakistańczycy, Hindusi i Irańczycy. Główne religie w Katarze to islam, chrześcijaństwo, hinduizm i buddyzm, ale całą lokalną kulturą steruje islam. W tym państwie swoją siedzibę ma telewizja الجزائر oraz linie lotnicze Qatar Airways. Bahrajn (البحرين) Państwo położone w Azji, w Zatoce Perskiej. Od lat 30. XX wieku wydobywa się tam ropę naftową. Ustrój polityczny Bahrajnu to monarchia konstytucyjna. Żyją tutaj Arabowie, Persowie, Pakistańczycy, Kurdowie i Filipińczycy. Można odnaleźć tutaj przedstawicieli islamu, chrześcijaństwa, hinduizmu, buddyzmu i judaizmu. Kuwejt (دولة الكويت) Państwo położone w południowo-zachodniej Azji. Graniczy z Irakiem i Arabią Saudyjską. Ustrój polityczny Kuwejtu to monarchia konstytucyjna. Żyją tutaj Arabowie, Irańczycy i przedstawiciele krajów azjatyckich. Główną religią jest islam, ale można spotkać tutaj także chrześcijan, buddystów oraz hindusów. W Kuwejcie mówi się przeważnie po arabsku, który jest urzędowym językiem. Liban (لبنان) Państwo położone w zachodniej Azji. Graniczy z Syrią i Izraelem. Liban jest republiką, w której używa się języka arabskiego oraz francuskiego. Żyją tutaj Libańczycy, Palestyńczycy, Syryjczycy, Ormianie i Kurdowie. Poza wyznawcami islamu żyje tutaj wiele chrześcijan (blisko 36% spośród wszystkich religii). Mozaika demograficzna i kulturowa. Znajduje się tutaj bardzo żyzna dolina (Dolina Bekaa) oraz wiele cennych zabytków. Informacje ogólne Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy Położenie geograficzne: Izrael leży nad Morzem Śródziemnym w rejonie Bliskiego Wschodu. Graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem. Pod kontrolą Izraela znajdują się ziemie zajęte podczas wojny w 1967 r. – Wschodnia Jerozolima (anektowana decyzją Knesetu w 1980 r.), Wzgórza Golan (anektowane w 1981 r.) oraz część Zachodniego Brzegu Jordanu. Tereny Autonomii Palestyńskiej nie są traktowane jako część państwa Izrael. Obszar: Terytorium Izraela zajmuje obszar 20,8 tys. km2; (nie wliczone w ten obszar Wzgórza Golan i Autonomia Palestyńska zajmują dodatkowe 7 tys. km2;). Całkowita długość granic lądowych to 1 006 km w tym: z Egiptem - 255 km z Jordanią - 238 km z Libanem - 79 km z Syrią - 76 km z Zachodnim Brzegiem Jordanu - 307 km z Strefą Gazy - 51 km Linia brzegowa liczy 273 km. Ludność: Liczba mieszkańców Izraela w 2019 r. przekroczyła 9 mln, z czego niemal 75% stanowili Żydzi i około 20% Arabowie. Pozostałe 5% stanowili chrześcijanie (nie Arabowie) oraz bahaici. Stolica: Izrael od 1949 r. za swoją stolicę uznaje Jerozolimę. Jednak zdecydowana większość państw do dzisiaj nie zaakceptowała tej decyzji, a siedziby ich przedstawicielstw dyplomatycznych znajdują się w Tel Awiwie. W maju 2018 r. Stany Zjednoczone przeniosły swoją ambasadę do Jerozolimy. Podobnie uczyniły Paragwaj i Gwatemala. Niektóre państwa, np. Czechy, Słowacja i Węgry, otwierają w Jerozolimie dyplomatyczne przedstawicielstwa zajmujące się promocją gospodarczą i edukacyjno-kulturalną, choć same ambasady wciąż znajdują się w Tel Awiwie. Języki urzędowe: Językami urzędowymi Izraela są hebrajski i arabski. Obrady w Parlamencie (Kneset) prowadzi się w dwóch językach jednocześnie (tłumaczenie symultaniczne). Powszechna jest znajomość języka angielskiego, a duża część mieszkańców mówi po rosyjsku. Warunki klimatyczne Klimat zróżnicowany. Na zachodzie, od granicy z Libanem do Strefy Gazy ciągnie się pas wybrzeża Morza Śródziemnego, na którym panuje typowy klimat śródziemnomorski z łagodnymi zimami i gorącym, wilgotnym latem. Na wschód od pasa przybrzeżnego znajduje się rejon wyżynno-górzysty, a na południu pustynia Negew, zajmująca ponad 50% powierzchni całego kraju. W tych dwóch regionach panuje typowo pustynny, gorący i suchy klimat. Główne bogactwa naturalne Miedź, fosforany, siarka, rudy manganu, asfalt, brom, potas, niewielkie zasoby ropy naftowej. W szelfie Morza Śródziemnego – znaczne zasoby gazu ziemnego (dwa główne złoża: Tamar – szacowane zasoby 307 mld m3 i Leviathan – szacowane zasoby 535 mld m3). Przemysłowa eksploatacja Tamar rozpoczęła się w kwietniu 2013 r., a Leviathana w grudniu 2019 r. System walutowy, kurs i wymiana Oficjalnym środkiem płatniczym w Izraelu jest Nowy Izraelski Szekel (NIS). 1 NIS = 100 agorotów. Średni kurs wymiany w 2019 r. wynosił 1 EUR = 3,99 NIS, 1 USD = 3,56 NIS. Walutę można wymieniać w bankach lub w kantorach. Religia Dominującą religią jest judaizm, wyznawany przez ok. 75% obywateli Izraela. Drugą religią pod względem liczby wiernych jest islam (ok. 16%). Chrześcijanie różnych obrządków stanowią ok. 2,1% ludności. Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy Oficjalnym świętem państwowym jest Dzień Nieodległości Izraela. Deklaracja Niepodległości została ogłoszona 14 maja 1948 r., ale z uwagi na obowiązujący w Izraelu kalendarz lunarny, święto to jest ruchome i przypada w kwietniu lub w maju. Ponadto w Izraelu obchodzone są następujące święta religijne, podczas których nieczynne są instytucje państwowe i banki: Pesach (święto przejścia) - w kwietniu Szawuot (święto tygodni) - w maju lub w czerwcu Tisza be-Aw (święto po utracie świątyni) - w lipcu lub w sierpniu Rosz ha-Szana (żydowski Nowy Rok) - w wrześniu Jom Kippur (dzień pojednania) - w wrześniu lub w październiku Sukot (święto szałasów) - w wrześniu lub w październiku Simchat Tora (święto Tory) - w październiku Chanuka (święto świateł) - w listopadzie lub w grudniu Infrastruktura transportowa Infrastruktura komunikacyjna dobrze rozwinięta, zwłaszcza w centralnej i północnej części kraju. Sieć dróg utwardzonych ok. 19 tys. km, z czego ok. 2 tys. km to drogi szybkiego ruchu. W ostatnich pięciu latach oddawano rocznie do eksploatacji ok. 150 km nowych dróg. Łączna długość linii kolejowych ok. 900 km. Sieć kolejowa dobrze rozwinięta w najgęściej zaludnionych - centralnej i północnej części kraju. Od kilku lat trwa modernizacja i rozbudowa sieci kolejowej w centralnej części Izraela. Na początku 2020 r. została oddana do użytku linia szybkiej kolei Tel Awiw – Jerozolima, w planach pozostaje połączenie uprzemysłowionej centralnej i wschodniej części kraju z położonym na południu miastem Eljat. Z uwagi na uwarunkowania geopolityczne eksport i import towarów, a także wyjazdy i przyjazdy do Izraela odbywać się mogą niemal wyłącznie drogą morską i powietrzną. Wyjątek stanowią cztery przejścia drogowe: z Jordanią (3) i Egiptem (1 – często zamykane z uwagi na sytuację bezpieczeństwa). Izrael posiada 13 lotnisk (nie licząc wojskowych), w tym trzy obsługujące loty międzynarodowe: Międzynarodowy Port Lotniczy im. Ben Guriona pod Tel Awiwem (IATA: TLV, ICAO: LLBG), Międzynarodowy Port Lotniczy w Eljacie im. Ilana i Assafa Ramona (IATA: ETM, ICAO: LLER) oraz Port Lotniczy w Hajfie im. Uri Michaeli (IATA: HFA, ICAO: LLHA). Port Lotniczy im. Ben Guriona dysponuje trzema pasami startowymi (długość: 3,6 km, 3,1 km, 1,9 km). W 2019 r. lotnisko obsłużyło blisko 25 mln pasażerów, wliczając loty wewnętrzne. Posiada bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę cargo z czterema specjalnymi stanowiskami rozładunkowymi dla samolotów B-747 cargo. Rozbudowana jest baza magazynowa składająca się z chłodni, magazynów materiałów radioaktywnych, skarbca (handel diamentami), oddziału kwarantanny dla żywych zwierząt oraz specjalnych magazynów dla dużych i ciężkich przesyłek. Port lotniczy Ejlat Ramon został oddany do użytku na początku 2019 r. i zastąpił dwa wcześniej działające porty lotnicze w Ovda i Ejlat. Długość pasa startowego 3,6 km pozwala obsługiwać największe jednostki. Port lotniczy w Hajfie obsługuje jedynie małe jednostki i służy głównie wewnętrznym połączeniom lotniczym z Ejlatem i Tel Awiwem. Długość pasa startowego wynosi 1,3 km. Transport morski jest realizowany przez trzy porty: dwa nad Morzem Śródziemnym (Aszdod i Hajfa) oraz jeden nad Morzem Czerwonym (Ejlat). Najstarszym i największym portem izraelskim jest Hajfa leżąca nad Morzem Śródziemnym na północ od Tel Awiwu. Rocznie przeładowywanych jest w nim około 30 mln ton towarów. Posiada terminale kontenerowe, terminal chemiczny oraz specjalny terminal do obsługi Szóstej Floty USA. Obsługuje także statki pasażerskie. Coraz większe znaczenie zyskuje port Ashdod leżący ok. 25 km na południe od Tel Awiwu. Obecnie w porcie przeładowywany jest tonaż porównywalny do portu w Hajfie, jednakże wraz z oddaniem do użytku w 2021 r. terminalu południowego stanie się on największym portem Izraela. Port posiada specjalne terminale do odbioru towarów masowych, węgla, kontenerów i produktów rolno-spożywczych. Port w Eljacie ma niewielkie znaczenie pomimo swojego położenia, korzystnego dla handlu z Dalekim Wschodem (szlak żeglugowy Morze Czerwone - Ocean Indyjski, z pominięciem Kanału Sueskiego). Potencjał Eljatu ograniczony jest przez oddalenie od centrum gospodarczego kraju, brak połączenia kolejowego oraz konkurencję przystani jachtowych dla turystyki morskiej. Obowiązek wizowy Obywatele Polscy legitymujący się paszportem ważnym co najmniej przez okres 6 miesięcy mogą przyjeżdżać do Izraela bez wiz na okres do 90 dni. Ruch bezwizowy dotyczy wyłącznie przyjazdów turystycznych i biznesowych. Osoby przyjeżdżające w innych celach i na okres dłuższy niż 90 dni powinny wcześniej uzyskać odpowiednią wizę w Ambasadzie Izraela w Warszawie. System administracyjny Ustrój polityczny Izrael jest republiką parlamentarną. Nie posiada jednak konstytucji spisanej w formie jednego dokumentu. Jej rolę spełniają akty prawne tworzące blok konstytucyjny: Deklaracja Niepodległości Izraela z 1948 r., Podstawowe Prawa o Parlamencie (Kneset) z 1958 r., Ziemie Izraela z 1960 r., Prezydent Państwa z 1964 r., Rząd z 1968 r., znowelizowana w 1992 r. i w 2001 r. Gospodarka Finansami Państwa z 1975 r., Armia z 1976 r., Jerozolima, Stolica Izraela z 1980 r., Sądownictwo z 1984 r., Kontroler Państwowy (odpowiednik polskiego NIKu) z 1988 r., Ustawa o prawach obywatelskich z 1992 r., Prawo o Wolności Zawodowej z 1992 r. znowelizowane w 1994 r. Prace nad opracowaniem ustawy zasadniczej prowadzi, od maja 2003 r., Komitet ds. Konstytucji, Prawa i Sprawiedliwości. Władza ustawodawcza Władzą ustawodawczą jest parlament Izraela - Kneset. W jednoizbowym Knesecie zasiada 120 deputowanych, wybieranych na 4 lata. Zatwierdzone przez Kneset ustawy są podpisywane przez prezydenta, premiera i właściwego ministra. Obrady parlamentu odbywają się przez 8 miesięcy w roku na dwóch sesjach: wiosennej i jesiennej. W nadzwyczajnych wypadkach Kneset może zebrać się także w okresie przerwy. Kneset ma uprawnienia do odwołania ze stanowiska Prezydenta, a także do podjęcia decyzji o wcześniejszych wyborach. Prezydent Izraela jest wybierany przez Kneset na 7-letnią kadencję. Nie ma prawa do reelekcji. Kandydatem może zostać każdy obywatel Izraela, mieszkający na terytorium tego państwa. Prezydent pełni przede wszystkim funkcje reprezentacyjne. Ponadto podpisuje przyjęte przez Kneset ustawy oraz, za zgodą Knesetu, umowy międzynarodowe, nominuje kandydatów na najwyższe stanowiska państwowe ( Prezesa Rady Ministrów) oraz posiada prawo do ogłaszania amnestii i zmniejszania wyroków. Prezydentem Izraela od lipca 2014 r. jest Reuven Rivlin. Władza wykonawcza Władzą wykonawczą jest Rada Ministrów, na której czele stoi Premier. Na stanowisko premiera Prezydent nominuje przywódcę partii, która wygrała wybory do Knesetu. Jeżeli osoba ta nie uzyska wotum zaufania od parlamentu, Kneset zgłasza innego kandydata. Po wyborach parlamentarnych w marcu 2015 r. Prezydent Izraela powierzył Benjaminowi Netenyahu, przywódcy zwycięskiej partii Likud misję tworzenia nowego rządu. Zaprzysiężona w maju 2015 r. Rada Ministrów składa się - oprócz stanowiska Premiera - z 27 stanowisk ministerialnych. W kwietniu i wrześniu 2019 r. oraz w marcu 2020 r. doszło do trzech kolejnych wyborów parlamentarnych, w związku niemożnością uzyskania większości w Knesecie przez nowy rząd. Struktura administracji gospodarczej Sprawy gospodarcze leżą w gestii Ministerstwa Gospodarki i Przemysłu. Finansami Państwa zajmuje się Ministerstwo Finansów, a za kreację pieniądza, wysokość stóp procentowych itp. odpowiada Bank Izraela (Bank of Israel). Struktura samorządu gospodarczego jest zbliżona do struktury tego samorządu w Polsce. Działają izby terytorialne, branżowe, bilateralne, a także związki izb gospodarczych (przynależność do nich nie jest obowiązkowa). Sądownictwo gospodarcze System sądowniczy Izraela składa się z trzyinstancyjnego systemu sądów ogólnych (Sąd Najwyższy i odpowiedniki polskich sądów wojewódzkich i okręgowych) oraz z sądów specjalnych: sądów pracy, sądów wojskowych i sądów religijnych. Od 2011 r. działają również sądy gospodarcze. Gospodarka Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej W minionej dekadzie izraelska gospodarka napędzana była coraz większymi wpływami generowanymi przez sektor startupów i wysokich technologii (ponad 39 mld USD przyciągniętych inwestycji, z czego w samym 2019 r. aż 8,3 mln USD), który dawał pracę ponad 300 tys. osobom, czyli jedynie 10% populacji aktywnej zawodowo. Coraz wyższe koszty pracy powodowały z kolei deindustrializację kraju i wygaszanie tradycyjnych sektorów. W 2019 r. tempo wzrostu PKB Izraela wyniosło 3,3%, czyli niewiele mniej niż w ub. r. (3,4%) i dwa lata wcześniej (3,6%). Dług publiczny spadł do poziomu 60,9% PKB (o 1,3 pproc. w porównaniu do 2016 r.), czyli poniżej średniej OECD. Inflacja, liczona jako indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych, wyniosła pod koniec 2019 r. 0,8%. Tym samym, kolejny rok z rzędu nadal nie osiągnięto celu inflacyjnego (1-3%). Jednocześnie rosły średnie zarobki, które od koniec 2019 r. wyniosły około 3200 USD, a stopa bezrobocia na początku 2020 r. spadła do 3,6% (niemal pełne zatrudnienie). Nie udało się obniżyć deficytu budżetowego, który pod koniec 2019 r. wyniósł 3,8% PKB. Podstawowa stopa procentowa Banku Izraela pod koniec 2019 r. wyniosła 0,25%, a zgromadzone rezerwy walutowe przekroczyły granicę 130 mld USD (około 1/3 PKB). Główne sektory gospodarki Udział poszczególnych sektorów w wypracowaniu PKB Izraela kształtuje się następująco: przemysł 28% usługi 70% rolnictwo 2% Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych Wyszczególnienie Rok bieżący lub rok z aktualnie dostępnymi danymi rok poprzedni PKB w mld USD 375 (prognoza) 373,8 PKB na jednego mieszkańca w tys. USD 43,6 38,4 Tempo wzrostu PKB w procentach 3,3 3,4 Relacja deficytu finansów publicznych do PKB w procentach 3,8 2,9 Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach 60,9 61,6 Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach 0,4 0,8 Stopa bezrobocia w procentach 3,8 4,0 Wartość obrotów handlu zagranicznego w mld USD 221,1 216,3 Wartość eksportu w mld USD 113,8 108,9 Wartość importu w mld USD 107,3 107,4 Relacja nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach 2,6 Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania w mld USD 22,7 18,2 Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą w mld USD 25,4 19,6 Handel zagraniczny W ciągu ostatniej dekady zagraniczna sprzedaż zwiększyła się o przeszło dwie trzecie (średni wzrost 5,3% rocznie). Największy wzrost izraelskiego eksportu w minionych dziesięciu latach odnotowano do Chin (402%), Wielkiej Brytanii (286%), Polski (162%), Japonii (73%), Turcji (66%) i Brazylii (61%). Jednym z głównych motorów wzrostu Izraela w ostatniej dekadzie jest eksport usług, głównie w sferze wysokiej technologii. W 2019 r. wyniósł on niemal 56 mld USD (wzrost o 11,7% względem Wartość importowanych towarów i usług wydaje się być stała i w ostatnich dwu latach wyniosła ok. 107 mld USD. Inwestycje zagraniczne Skumulowana wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Izraelu pod koniec 2019 r. przekroczyła 166 mld USD, natomiast inwestycji pośrednich (portfelowych) 118 mld USD. Z kolei łączna wartość izraelskich inwestycji bezpośrednich zagranicą wyniosła ok. 110 mld USD, a portfelowych 171 mld USD. Wraz z ponad 126 mld USD rezerw oraz 88 mld USD pozostałych inwestycji, wartość wszystkich izraelskich aktywów zbliżyła się do 500 mld USD. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym Izrael jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, w tym także o charakterze gospodarczym. Są to WTO, IMF, FAO, UNIDO, OECD. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską Relacje pomiędzy Izraelem a Unią Europejską określa Umowa Stowarzyszeniowa (EU-Israel Association Agreement) podpisana 20 listopada 1995 r., która weszła w życie 1 czerwca 2000 r. Ponadto UE i Izrael posiadają podpisane następujące umowy dwustronne: "Open Skies" aviation agreement (umowa w pełni weszła w życie w I poł. 2018 r.), Agreement on Conformity Assessment and Acceptance of industrial products (umowa weszła w życie 19 stycznia 2013 r.), Agreement concerning reciprocal liberalisation measures on agricultural products, processed agricultural products and fish and fishery products (umowa weszła w życie 1 stycznia 2010 r.), Agreement on Scientific and Technical Cooperation Between the European Community and the State of Israel (podpisana 17 lipca 2007 r.) Agreement on Good Laboratory Practice (umowa weszła w życie 1 maja 2000 r.) Agreements on Procurement by Telecommunication Operators and Government Procurement (umowy weszły w życie 1 sierpnia 1997 r.) European-Mediterranean Sea (“Open Skies”) Aviation Agreement (podpisana 11 czerwca 2013 r.) Mimo powolnego rozwoju stosunków politycznych między instytucjami UE a Izraelem, relacje gospodarcze z poszczególnymi krajami Unii cechuje trend wzrostowy. Kraje UE pozostawały pod koniec 2019 r. pierwszym partnerem handlowym Izraela, na które przypadało 36% izraelskich obrotów (następne były USA – 19% oraz Chiny – 9%). Wartość eksportu towarów i usług z UE do Izraela przekroczyła 27 mld USD, natomiast importu zbliżyła się do 19 mld USD. Kraje UE przyciągnęły niemal 40% wszystkich zagranicznych inwestycji bezpośrednich Izraela (następne USA – 20%), inwestując jednocześnie w tym kraju niemal tyle samo, co USA (po 20%). Dobrze rozwija się współpraca badawczo-rozwojowa między UE a Izraelem. W ramach unijnego programu Horyzont 2020 izraelskie podmioty uczestniczyły w ok. 1200 projektach grantowych (niemal 5% wszystkich grantów programu), otrzymując finansowanie w wysokości ponad 1 mld EUR (ponad 2% wszystkich środków H2020). Dwustronna współpraca gospodarcza Gospodarcze umowy dwustronne Polskę obowiązuje podpisana r. umowa stowarzyszeniowa UE-Izrael tj. “Euro-Mediterranean Agreement establishing an association between the European Communities and their Member States, of the one part, and the State of Israel, of the other part”. Polska i Izrael są sygnatariuszami umów dwustronnych, w tym Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o komunikacji lotniczej z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z r. z późniejszymi zmianami. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy kulturalnej, naukowej i oświatowej z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej w dziedzinie rolnictwa i przemysłu spożywczego z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy technicznej w dziedzinie rozwoju mleczarstwa z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy poczty i telekomunikacji z r. Umowa między Rządem RP i Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie turystyki z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych z r. Memorandum o Porozumieniu między Ministrem Gospodarki i Pracy Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Obrony Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie przemysłów obronnych z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie zdrowia i medycyny z późniejszymi zmianami z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy w zakresie przemysłowych prac badawczo-rozwojowych z 28 października 2014 r. Dwustronna wymiana handlowa Izrael zajmuje czołową pozycję, obok Arabii Saudyjskiej i Turcji, w zakresie łącznych obrotów towarowych z krajami regionu Bliskiego Wschodu. W 2019 r. eksport z Polski do Izraela wyniósł 705,5 mln USD (wzrost 2% r/r), co stanowiło 0,3% wartości całego polskiego eksportu, natomiast import wyniósł 448,5 mln USD (spadek 6% r/r), co stanowiło 0,2% wartości całego importu z Polski. Tym samym udało się powiększyć dodatnie saldo w obrotach towarowych, które wyniosło 257 mln USD (wzrost 20% r/r). Należy podkreślić, że w odróżnieniu od innych rynków w regionie, pozycja Izraela jako partnera handlowego Polski jest stabilna i poza 2009 r. tj. rokiem globalnego kryzysu notowano na tym rynku systematyczny wzrost obrotów towarowych. W strukturze towarowej polskiego eksportu do Izraela pod koniec 2019 r. dominowały produkty rolno spożywcze (ponad 1/3 eksportu), przede wszystkim mięso wołowe (13,5%), cukier (6,7%) i wody mineralne (2,9%). Coraz większy udział przypada na pojazdy i części samochodowe (15%), czy urządzenia elektryczno-mechaniczne. Polska importuje z Izraela przede wszystkim wyroby przemysłu elektromaszynowego (ponad 40% importu) oraz produkty chemiczne i farmaceutyczne. W 2019 r. dominowały silniki turboodrzutowe, turbośmigłowe i turbiny gazowe (20%), a następnie środki owadobójcze (9%) oraz leki (5%) . Wzajemne inwestycje W statystykach oficjalnych Izrael nie jest wymieniany jako istotny obszar napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski. Oficjalne dane odbiegają jednak znacznie od szacunków. Kapitał izraelski zaangażowany w Polsce jest znacznie wyższy (od 2 do nawet 5 mld USD). Ze względów podatkowych, większość inwestorów izraelskich lokuje kapitał w Polsce poprzez firmy mające siedzibę w Europie ( w Holandii i na Cyprze) lub Stanach Zjednoczonych. Na polskim rynku obecne są między innymi: Super-Pharm, Sorbit, Link 4, Cinema City, GTC, Plaza Centres, Ronson, Tadiran, Elite, Eden, Multilock, Egged. Współpraca miast 17 polskich miast ma porozumienia bądź niesformalizowaną długoterminową współpracę z miastami w Izraelu (miasta bliźniacze): Bielsko-Biała Akko Częstochowa Nazaret Gdańsk Hajfa Gołdap Givat Shmuel Katowice Rehovot Kołobrzeg Nazaret Illit Kutno Bat Yam Łódź Tel Awiw Lublin Rishon LeZion Nowy Sącz Netanya Płońsk Ramat Negev Poznań Raanana Sopot Ashkelon Stary Sącz Ness Ziona Warszawa Tel Awiw Wisła Daliat el Carmel Wrocław Ramat Gan Dostęp do rynku Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług Izrael jest państwem stowarzyszonym z Unią Europejską, co w praktyce oznacza obowiązywanie pomiędzy Polską a Izraelem zasad wolnego handlu. Jedynie w odniesieniu do niektórych artykułów rolno-spożywczych stosowane są ograniczenia w postaci ceł lub kontyngentów. Ponadto istnieje zakaz importu na rynek izraelski warzyw, owoców, żywych cieląt oraz mięsa wołowego z krajów, w których w ostatnim okresie odnotowano przypadki BSE. Specyficznym ograniczeniem dostępu do rynku jest wymóg koszerności. Przy czym brak odpowiedniego certyfikatu nie jest równoznaczny z zakazem importu, a jedynie nakłada ograniczenia dystrybucji produktów bez certyfikatu do sieci sklepów niekoszernych. Izraelscy importerzy współpracują przy uzyskiwaniu certyfikatów koszerności, a nawet często ponoszą koszty certyfikacji. Wszystkie towary importowane na rynek izraelski muszą posiadać certyfikaty zgodności z miejscowymi normami. Za opracowanie standardów i za wystawianie certyfikatów zgodności jest odpowiedzialna państwowa instytucja „The Standards Institution of Israel”. Świadectwa fitosanitarne wystawia Ministerstwo Zdrowia. O odpowiednie świadectwa i certyfikaty występuje z reguły izraelski importer. Import świeżych owoców jest teoretycznie możliwy, ale wyłącznie po uzyskaniu certyfikatu dla konkretnego produktu i konkretnego producenta. Ochrona własności przemysłowej leży w gestii Izraelskiego Biura Patentowego, które przyznaje patenty, rejestruje wzory i znaki towarowe. Zgłaszane do Biura wnioski są następnie weryfikowane pod kątem ich zasadności i nie kolidowania z prawami innych osób lub podmiotów. Biuro przyjmuje wnioski zarówno od podmiotów z Izraela jak i z zagranicy. Izrael podpisał Paryską Konwencję w sprawie ochrony własności przemysłowej oraz Traktat o Współpracy Patentowej. Prawo dot. ochrony własności intelektualnej zapewnia ochronę tej własności zgodnie z obowiązującymi na świecie standardami. Izrael jest członkiem World Intellectual Property Organisation (WIPO) i sygnatariuszem większości międzynarodowych porozumień w sprawie ochrony własności intelektualnej takich jak Konwencja Berneńska, Porozumienie w Sprawie Własności Intelektualnej w ramach WTO, Traktat Internetowy WIPO. Dostęp do rynku pracy Dostęp obywateli polskich do izraelskiego rynku pracy jest utrudniony i obwarowany biurokratycznymi procedurami. Izraelski pracodawca, który jest zobowiązany do uzyskania zgody na zatrudnienie obcokrajowca, musi wykazać, że nie ma obywatela Izraela, chętnego do objęcia oferowanego stanowiska. Na podstawie wydanej zgody, polski pracownik otrzymuje w Ambasadzie Izraela w Warszawie wizę pracowniczą. Po podjęciu obowiązków w firmie izraelskiej, obcokrajowiec posiada takie same prawa jak pracownik izraelski. Nie ma możliwości otrzymania wizy pracy na miejscu np. w trakcie pobytu turystycznego. Osoby pracujące nielegalnie są deportowane. Nabywanie i wynajem nieruchomości Rynek nieruchomości w Izraelu jest rynkiem wolnym. Obywatele polscy mogą wynajmować mieszkania lub domy na takich samych zasadach jak obywatele izraelscy. Wynajmu nieruchomości można dokonać za pośrednictwem agencji lub z ogłoszenia. Warunki najmu uzgadniają pomiędzy sobą strony umowy. Również zakup nieruchomości przez obcokrajowców jest w zasadzie możliwy na takich samych warunkach jak przez obywateli Izraela. Nie dotyczy to obywateli państw, które mają nieuregulowane z Izraelem stosunki dyplomatyczne. Pewną barierą są biurokratyczne procedury uzyskania zgody przez obcokrajowca na zakup gruntu będącego własnością Państwa. Procedury te mogą znacznie spowolnić, ale nie uniemożliwić zakup nieruchomości. System zamówień publicznych Wszystkie państwowe instytucje, przedsiębiorstwa i agencje, rady religijne, a także fundusze ochrony zdrowia są zobowiązane, na podstawie Prawa o Przetargach z 1992 r., do zawierania kontraktów w systemie zamówień publicznych na dostawy, obrót nieruchomościami, wykonywanie robót i świadczenie usług. Szczegółowe zasady procesu przetargowego zostały wydane przez Ministra Finansów oraz Ministra Obrony (dla zamówień wojskowych). Skomplikowane przepisy przewidują preferencje dla podmiotów izraelskich, konieczność offsetu w wysokości 35% dla kontraktów o wartości powyżej 2,1 mln NIS, konieczność, w niektórych przypadkach, składania ofert wraz z partnerami izraelskimi. Prawo o Przetargach nie jest wystarczająco przejrzyste, a przepisy wykonawcze przewidują wiele wyjątków i odchodzenie od procedur. Brak jest też jednolitego systemu ogłaszania przetargów publicznych. Szczegóły nt. izraelskiego prawa o zamówieniach publicznych w jęz. angielskim są dostępne, w języku angielskim, na stronach:​​​​​​ Izraelskiego Instytutu Eksportu i Współpracy Międzynarodowej Izraelskiego Ministerstwa Gospodarki Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych W piątek i sobotę nie funkcjonuje transport publiczny oraz zamknięta jest większość urzędów, podobnie jak i w czasie większości świąt żydowskich. Przydatne kontakty i linki Administracja gospodarcza Rząd Izraela Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Finansów Bank Centralny Izraela Instytut Eksportu i Współpracy Międzynarodowej Izraelska Agencja Innowacyjności Izraelskie Centrum Współpracy z krajami UE w dziedzinie Badań i Rozwoju (w ramach Izraelskiej Agencji Innowacyjności) Samorządy gospodarcze Federacja Izraelskich Izb Handlowych Izraelski Związek Producentów Wybrane media elektroniczne (w języku angielskim) elektroniczna wersja dziennika ekonomicznego Globes Times of Israel - niezależny dziennik wydawany wyłącznie online elektroniczna wersja dziennika Haaretz elektroniczna wersja dziennika The Jerusalem Post elektroniczna wersja dziennika Yedioth Ahronoth strona poświęcona przemysłowi wysokich technologii i ekosystemowi innowacji Izraela Wybrane strony z informacjami ekonomicznymi Główny Urząd Statystyczny Izraela Israel Business Information Services (usługi płatne) Israeli Start-Up Network Informacje dot. inwestycji Ministerstwa Gospodarki Izraela Inne Ambasada RP w Tel Awiwie​​​​​​ Polska Agencja Inwestycji i Handlu, Zagraniczne Biuro Handlowe w Tel Awiwie Delegatura Unii Europejskiej w Izraelu Wydział handlowy Ambasady Izraela w Polsce Data aktualizacji: Nazwa Izrael pochodzi od imienia Jakuba, wnuka Abrahama i oznacza "tego, który walczył z Bogiem". To Święta Ziemia nie tylko dla Chrześcijan, w nie mniejszym stopniu również dla Żydów i Muzułmanów. I choć odmienność religijna w połączeniu ze skazaniem na bliskie sąsiedztwo wywołuje konflikty, uszanujmy wszystkie kultury, a poznamy fascynujący kraj. Warto tu przyjeżdżać bez uprzedzeń, aby chłonąć całym sobą różnorodność kulturową tego obszaru. Izrael - informacje praktyczne Izrael jest położony na Bliskim Wschodzie i rozciąga się wzdłuż wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego. Graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem. Tutaj stykają się trzy kontynenty: Europa, Azja i Afryka. Choć jego rozmiary są niewielkie, w Izraelu można odnaleźć różnorodne elementy topograficzne całego kontynentu, począwszy od porośniętych lasami regionów górskich i bujnych, zielonych dolin po górzyste tereny pustynne, od nadmorskiej równiny po podzwrotnikowy obszar Doliny Jordańskiej i Morza Martwego, najniżej położonego punktu na ziemi. Około połowę obszaru kraju obejmuje półpustynia. Izrael - klimat Izrael jest krajem trzech klimatów, rozciągniętych południkowo. Klimat śródziemnomorski występuje w rejonach wybrzeża, gdzie znajdują się takie miasta jak Tel Awiw i Hajfa. Klimat ten charakteryzuje się chłodnymi i deszczowymi zimami oraz długimi i gorącymi latami. W paśmie wzgórz centralnych występuje klimat umiarkowany. W Dolinie Jordanu występuje klimat tropikalny. Średnie temperatury w styczniu to 14-16oC, w sierpniu 28-33oC. Średnie roczne sumy opadów od 600-800 mm na północy do poniżej 50 mm na południu. Izrael - historia Izrael to państwo o wielkiej i bogatej historii sięgającej czasów biblijnych. Po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej i wygnaniu Żydów, w diasporze utrzymywała się wiara w przyjście mesjasza, który odbuduje Królestwo Izraela. W bujnej historii Ziemi Obiecanej wyróżnia się okres monarchii, rozłamu królestwa, hellenistyczny, panowania rzymskiego, bizantyjskiego, dominacji arabskiej, królestwa łacińskiego, dominacji islamu oraz czasy nowożytne. Kraj ten wielokrotnie był nękany przez wojny, klęski, przechodził "z rąk do rąk", ale mimo to po ponad 2 tys. lat odzyskał autonomię na nowo. Obecnie w Strefie Gazy toczy się trwający od 65 lat konflikt na linii Izrael-Palestyna (izraelsko-arabski), mający charakter etniczny, religijny i terytorialny. Izrael - zwiedzanie, atrakcje Oferta turystyczna Izraela jest szeroka. Wielkie zróżnicowanie na małym obszarze pozwala tego samego dnia jeździć na nartach w masywie Hermonu, a po południu kąpać się w ciepłej wodzie Morza Martwego. Dla Żydów to Ziemia Obiecana, kraina mlekiem i miodem płynąca. Dla większości ludzi to kraina biblijna, miejsce urodzenia Chrystusa i bezcenna skarbnica biblijnych zabytków. Turystyka musi ponosić wysokie koszty związane z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa turystom, ze względu na wspomniany konflikt zbrojny, jednak liczba przyjeżdżających i zyski rosną z każdym rokiem. Wyjazdy, wycieczki i wyprawy do Izraela - poznaj oferty wyjazdów najlepszych organizatorów.

graniczy z syrią i izraelem